Năng suất mủ cao su không chỉ phụ thuộc vào giống cây mà còn chịu ảnh hưởng lớn từ kỹ thuật chăm sóc, đặc biệt là tại những vùng đất có điều kiện khí hậu đặc thù như Kon Tum. Bài viết này sẽ cung cấp một giải pháp cây trồng cho cây cao su toàn diện, từ cách bón phân, phòng bệnh đến kỹ thuật trồng cao su để đạt được năng suất ổn định và bền vững.
1. Giới thiệu về cây cao su và thực trạng trồng tại Kon Tum
Cây cao su (Hevea brasiliensis) là một loại cây công nghiệp dài ngày, mang lại giá trị kinh tế cao thông qua sản phẩm mủ và gỗ. Tại Việt Nam, cây cao su được trồng rộng rãi ở các tỉnh Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, trong đó có Kon Tum.
Hiện nay, Kon Tum có diện tích trồng cao su khá lớn. Tuy nhiên, nhiều vườn cao su lâu năm hoặc được canh tác theo phương pháp truyền thống đang đối mặt với tình trạng năng suất thấp. Nguyên nhân chính là do:
- Canh tác lạc hậu: Việc bón phân không cân đối, sử dụng phân vô cơ quá nhiều dẫn đến đất nghèo hữu cơ, chai cứng.
- Đất bạc màu: Đất bazan tuy giàu dinh dưỡng nhưng lại dễ bị rửa trôi, bạc màu nếu không có biện pháp che phủ và cải tạo.
- Sâu bệnh nhiều: Môi trường ẩm ướt kéo dài tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển mạnh, đặc biệt là các bệnh về rễ và lá.
- Thiếu mô hình bền vững: Chưa áp dụng rộng rãi các giải pháp chăm sóc cao su năng suất cao theo hướng bền vững, thân thiện với môi trường và tiết kiệm chi phí.
2. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất cây cao su
2.1 Đất trồng
Đất bazan tại Kon Tum rất thích hợp để trồng cao su vì có độ tơi xốp và giàu dinh dưỡng. Tuy nhiên, loại đất này lại dễ bị rửa trôi vào mùa mưa. Việc không có lớp phủ thực vật hoặc hữu cơ sẽ làm đất nhanh chóng bị thoái hóa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của rễ cây.
2.2 Khí hậu
Khí hậu Tây Nguyên với mùa mưa kéo dài và mùa khô rõ rệt là một thách thức. Mùa mưa độ ẩm cao, nấm bệnh dễ phát triển gây hại cho lá và rễ. Mùa khô, nếu không có đủ nước, cây sẽ bị thiếu ẩm, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và sản xuất mủ.
2.3 Dinh dưỡng
Dinh dưỡng là yếu tố quyết định năng suất. Cây cao su đặc biệt nhạy cảm với việc thiếu các trung vi lượng như Kali (), Magie (Mg) và Bo (B). Khi thiếu các chất này, lá cây sẽ bị vàng, rụng sớm, làm giảm diện tích quang hợp và kéo theo sản lượng mủ sụt giảm đáng kể. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên bệnh vàng lá cao su.
3. Quy trình bón phân cho cây cao su theo từng giai đoạn
Một trong những giải pháp cây trồng cho cây cao su hiệu quả là áp dụng quy trình bón phân hợp lý.
3.1 Giai đoạn kiến thiết cơ bản (năm 1-6)
Đây là giai đoạn cây cao su cần được bón phân để phát triển thân, tán và bộ rễ vững chắc. Cần sử dụng phân NPK cao su có tỷ lệ N cao để thúc đẩy tăng trưởng.
- Năm 1-2: Bón phân định kỳ 2-3 lần/năm, chủ yếu là phân NPK chuyên dùng.
- Năm 3-6: Tăng lượng phân bón, bón 2 lần/năm vào đầu và cuối mùa mưa. Giai đoạn này cần cân đối cả đạm, lân và kali để cây phát triển đồng đều.
3.2 Giai đoạn kinh doanh (năm 7 trở đi)
Đây là giai đoạn tập trung vào việc tăng sản lượng mủ.
- Trước khi cạo mủ: Bón phân đầu mùa mưa.
- Giai đoạn sau thu hoạch: Sau khi đã thu hoạch, cần bón phân hữu cơ cho cao su để cải tạo đất, cung cấp dinh dưỡng cho vụ mùa sau. Phân hữu cơ vi sinh là lựa chọn tối ưu vì nó không chỉ cung cấp dinh dưỡng mà còn cải tạo cấu trúc đất, tăng độ tơi xốp, giúp rễ hấp thụ tốt hơn.
Bên cạnh việc sử dụng phân hữu cơ thông thường, Phân bón hữu cơ Bảo Nguyên KT – 02 là dòng sản phẩm được khuyến khích áp dụng cho cây cao su tại Kon Tum. Sản phẩm do Công ty Cổ phần Phân Bón Kon Tum sản xuất, được nghiên cứu chuyên biệt cho điều kiện thổ nhưỡng Tây Nguyên.
4. Kỹ thuật chăm sóc và cắt tỉa cây cao su đúng cách
4.1 Cắt tỉa cành
- Năm 1-2: Bấm ngọn, tỉa bỏ các cành nhánh thừa, cành mọc xiên vào thân chính để tạo hình chữ Y hoặc tán cân đối. Điều này giúp cây nhận được nhiều ánh sáng hơn, tăng khả năng quang hợp và sản xuất mủ.
- Giai đoạn kinh doanh: Cắt bỏ cành khô, cành bị bệnh để tránh lây lan và dồn dinh dưỡng nuôi cành khỏe.
4.2 Che gốc và cải tạo đất
- Che gốc: Sử dụng cỏ khô, rơm rạ hoặc phân hữu cơ để phủ kín gốc cây. Biện pháp này giúp giữ ẩm cho đất vào mùa khô, hạn chế xói mòn và cung cấp thêm chất hữu cơ.
- Trồng xen: Giai đoạn kiến thiết, có thể trồng xen các loại cây họ đậu (đậu nành, lạc) vừa giúp cải tạo đất, vừa mang lại nguồn thu nhập phụ.
5. Phòng trị bệnh phổ biến trên cây cao su
5.1 Bệnh vàng lá
- Dấu hiệu: Lá vàng từng phần, nhất là ở mép và gân lá, dễ rụng.
- Nguyên nhân: Thường do thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là Magie (Mg) và Bo (B), hoặc do nấm.
- Biện pháp phòng trị:
- Phòng: Bón phân bón cho cây cao su đầy đủ, cân đối.
- Trị: Bón bổ sung MgSO4 và vi lượng. Sử dụng phân bón lá sinh học có chứa vi lượng để cây hấp thụ nhanh hơn.
5.2 Bệnh nấm rễ (Phytophthora, Fusarium)
- Dấu hiệu: Cây héo rũ, chết từ từ từng nhánh, rễ bị mục.
- Nguyên nhân: Đất bị úng nước, thiếu thoát nước.
- Biện pháp phòng trị:
- Phòng: Làm rãnh thoát nước tốt, không để đọng nước.
- Trị: Xử lý đất bằng chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng Trichoderma và bón vôi bột để cải thiện độ pH.
5.3 Bệnh khô cành, rụng lá sớm
- Dấu hiệu: Cành nhỏ khô dần, lá rụng sớm hơn bình thường.
- Nguyên nhân: Thường do nấm bệnh, thiếu dinh dưỡng hoặc điều kiện thời tiết bất lợi.
- Biện pháp phòng trị:
- Phòng: Bón phân đầy đủ, chăm sóc cây cao su sau thu hoạch đúng cách để cây phục hồi.
- Trị: Cắt bỏ cành bệnh, sử dụng thuốc nấm chuyên dụng. Tưới gốc bằng chế phẩm sinh học EM (Effective Microorganisms) để cải tạo đất và tăng sức đề kháng.
6. Giải pháp tái canh và cải tạo vườn cao su cũ
6.1 Cải tạo đất – Nền tảng của sự sống mới
Quá trình này không chỉ giúp đất lấy lại độ phì nhiêu mà còn tạo môi trường lý tưởng cho cây con.
- Cày sâu và bón vôi: Sau khi thanh lý vườn cây, hãy cày sâu để phá vỡ tầng đất chai cứng, giúp đất tơi xốp, thông thoáng và tăng khả năng thoát nước. Bón vôi với liều lượng hợp lý sẽ xử lý độ chua và tiêu diệt mầm bệnh tồn dư từ cây cũ.
- Trồng cây phân xanh: Đây là một kỹ thuật hiệu quả để phục hồi độ phì nhiêu của đất một cách tự nhiên. Trồng 1-2 vụ cây họ đậu như muồng hoa vàng hoặc đậu nành. Những loại cây này có khả năng cố định đạm từ không khí. Khi đã đủ lớn, hãy cày vùi toàn bộ xuống đất để bổ sung một lượng lớn chất hữu cơ, cải thiện cấu trúc đất.
6.2 Bón phân hữu cơ vi sinh – Chìa khóa cho sự phát triển khỏe mạnh
Sau khi đất đã được làm sạch và nghỉ ngơi, việc bổ sung một lượng lớn phân hữu cơ vi sinh là bước đệm quan trọng trước khi trồng lại. Phân bón hữu cơ vi sinh không chỉ là nguồn dinh dưỡng mà còn là một giải pháp toàn diện để cải tạo đất và bảo vệ cây non.
Phân bón hữu cơ Bảo Nguyên KT, đặc biệt là sản phẩm của Công ty Cổ phần Phân Bón Kon Tum, là một lựa chọn lý tưởng. Được nghiên cứu và sản xuất phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng của khu vực Tây Nguyên, sản phẩm này mang lại nhiều lợi ích vượt trội:
- Cung cấp dinh dưỡng nền tảng: Phân bón Bảo Nguyên chứa hàm lượng chất hữu cơ cao, giúp đất trở nên giàu mùn và duy trì độ phì nhiêu lâu dài.
- Tăng cường hệ vi sinh vật: Sản phẩm chứa nhiều vi sinh vật có lợi, giúp phân giải các chất hữu cơ khó tiêu, tạo ra nguồn dinh dưỡng dễ hấp thu cho cây. Đồng thời, các vi sinh vật này còn cạnh tranh và ức chế sự phát triển của nấm bệnh trong đất, tạo “hàng rào” bảo vệ tự nhiên cho bộ rễ.
- Cải thiện cấu trúc đất: Sử dụng phân bón Bảo Nguyên giúp đất trở nên tơi xốp, giữ ẩm tốt hơn, rất cần thiết cho giai đoạn đầu khi cây non cần một môi trường đất lý tưởng để bám rễ. Bón một lượng lớn ngay từ đầu sẽ giúp cây có đủ “dinh dưỡng dự trữ” để phát triển mạnh mẽ.
6.3 Lựa chọn giống mới – Tối ưu hóa năng suất trong tương lai
Lựa chọn giống cao su là yếu tố quyết định năng suất và hiệu quả kinh tế trong suốt chu kỳ khai thác tiếp theo. Hãy ưu tiên các giống mới được nghiên cứu và kiểm nghiệm, có khả năng kháng bệnh và năng suất ổn định.
- Giống RRIV 124: Đây là giống cao sản được lai tạo tại Việt Nam, có tốc độ sinh trưởng nhanh, thích nghi rộng và cho năng suất mủ cao, ổn định. Giống này còn có khả năng kháng một số bệnh phổ biến như phấn trắng, nấm hồng.
- Giống RRIV 106: Cũng là một giống cao sản khác, được ưa chuộng nhờ khả năng sinh trưởng mạnh, giúp cây nhanh chóng đạt tiêu chuẩn mở cạo và duy trì năng suất cao trong thời gian dài.
Việc kết hợp cả ba yếu tố: cải tạo đất, bón phân hữu cơ vi sinh và lựa chọn giống tốt sẽ là giải pháp toàn diện để tái canh và mang lại hiệu quả kinh tế bền vững cho vườn cao su của bạn.
7. Câu hỏi thường gặp về cây cao su
7.1 Nên bón phân gì cho cây cao su vào mùa khô?
Vào mùa khô, ưu tiên phân hữu cơ kết hợp tưới ẩm nhẹ. Phân hữu cơ giúp đất tơi xốp, giữ ẩm tốt và cung cấp dinh dưỡng từ từ, không gây “sốc” cho cây như phân hóa học.
7.2 Làm sao nhận biết cây cao su bị thiếu Kali ()?
Thiếu Kali có các dấu hiệu dễ nhận biết trên lá: viền lá chuyển vàng, xuất hiện đốm nâu và lá rụng sớm. Tình trạng này làm giảm khả năng quang hợp và ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng, chất lượng mủ.
7.3 Có nên trồng xen cây khác với cao su không?
Có. Trồng xen các loại cây ngắn ngày như cây họ đậu (đậu nành, lạc) trong giai đoạn kiến thiết (năm 1-6) mang lại nhiều lợi ích:
- Tăng thu nhập phụ cho người trồng.
- Cải tạo đất nhờ khả năng cố định đạm tự nhiên.
- Hạn chế cỏ dại và xói mòn đất.
Việc áp dụng đúng kỹ thuật bón phân cho cao su và các biện pháp chăm sóc, phòng bệnh là chìa khóa để đạt được năng suất bền vững. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào khác hoặc cần tư vấn chuyên sâu, hãy để lại bình luận để cùng Phân Bón Kon Tum thảo luận nhé!
Mọi thông tin xin vui lòng liên hệ:
CÔNG TY CỔ PHẦN PHÂN BÓN KON TUM
Địa chỉ: Cụm CN-TTCN, xã Đăk Rơ Wa, tỉnh Quảng Ngãi
Hotline: (+84) 827894579
Email: phanbonkontum@gmail.com